F.A.Q. | Al je vragen beantwoord

Overdag klinkt er elk kwartier een kort melodietje, afgespeeld door het automatisch speelwerk. Deze melodietjes dienden oorspronkelijk als waarschuwing voor een aankomende (half-)uurslag. Elk halfjaar zet de stadsbeiaardier nieuwe melodietjes op het automatisch speelwerk. Op de homepage kun je zien welke dat momenteel zijn. ‘S nachts staat het automatisch carillon uit. Wel blijft de (half-)uurslag doorklinken.

De Grote Toren heeft nog 2 klokken uit 1695, en -aldus de stadsbeiaardier- zijn deze ook nog eens de mooiste van de beiaard: de grootste klok van de beiaard, de Breda-Nassauklok van 3750, en haar kleine zusje, de Es-klok, van ongeveer 1800 kilo. Ze zijn gegoten na de grote torenbrand in 1694, en zijn niet alleen klokken voor het instrument, maar óók om de tijd aan te geven. De Breda-Nassauklok klinkt dag en nacht op het hele uur.

De Es-klok klinkt wat hoger, en klinkt op het halve uur. Vroeger waren mensen veel meer afhankelijk van klokkengeluid om de tijd of momenten op de dag te kunnen bepalen. Vroeger klonk er bijvoorbeeld ook de poortklok (voor het openen en sluiten van de stadspoorten), de kruisklok (voor het gebed), de coevre-feu (voor het doven van de vuren in de werkplaatsen) en de banklok (voor speciale gelegenheden, brand, en bijeenroepen van de burgers). Ook klonken in sommige andere steden, ook op de kwartieren en zelfs om de 7,5 minuten, klokken. Vandaag de dag is er van al dat gelui dag en nacht, alleen nog de hele én halfuurslag overgebleven in Breda.

Naast de automatische korte melodietjes die elk kwartier vanaf de Grote Toren klinken, speelt stadsbeiaardier Paul Maassen elke dinsdag en vrijdag van 11u tot 12u tijdens de Markt. Daarnaast speelt hij bij bijzondere (stedelijke) gelegenheden zoals tijdens het Jazzfestival, met Kerst, de Paastijd, Singelloop. Ook is er in Augustus de Augustus Beiaardmaand Breda, met concerten door gastbeiaardiers uit binnen-en buitenland

Stadsbeiaardier Paul Maassen speelt elke dinsdag en vrijdag live voor de stad, en stelt daarvoor een programma samen, bestaande uit allerlei soorten muziek en stijlen. Immers, is de toren van iedereen, dus speelt hij voor elk wat wils. Als professional maakt hij een balans tussen populaire, klassieke, bekende, minder bekende en originele beiaardmuziek. Zo kun je gerust Mozart naar Frans Bauer of Michael Jackson naast Beethoven voorbij horen komen. Of een voor het grote publiek onbekend beiaardwerk. Ook laat hij zich graag inspireren middels verzoeknummers. Bijna alle soorten muziek zijn naar een carillon te vertalen. Beiaardiers spelen dan ook al eeuwenlang de muziek die ook op andere plekken in de samenleving klinkt, en zoeken daarmee aansluiting op de gemeenschap.

Jazeker kan dat. Dat kun je doen ten behoeve van een live-bespeling, of ten behoeve van het automatisch carillon. De beiaardier kijkt vervolgens of hij je verzoek kan honoreren in het programma van die dag of periode. Je kunt een verzoekje mailen (voorzien van motivatie) naar: info@torenbreda.nl

Een beiaard of ook wel carillon, is een muziekinstrument waarbij het geluid van een reeks bronzen klokken komt. De beiaard van Breda heeft 55 klokken, waarvan de zwaarste 3750 kilo weegt en de lichtste 8 kilo. In totaal wegen de klokken 14 ton en hangen op 65 meter hoog in de toren, achter de wijzerplaten. Het Heuvelcarillon heeft 37 klokjes, en weegt veel minder (maar is niet minder mooi!). Een beiaard wordt bespeeld met handen en voeten middels een stokkenklavier, vlak onder of boven de klokken,  dat staat in een kleine cabine. De beiaard van Breda heeft een geschiedenis die helemaal terug gaat tot de eerste beiaardier van de stad; Thomas den Beyaert vanaf 1526.

Onze beiaardier, stadsbeiaardier Paul Maassen is een professioneel musicus in dienst van de stad. 2 keer in de week, op dinsdag en vrijdag van 11u tot 12u speelt hij op de beiaard. Naast beiaardier is Paul ook werkzaam in het muziektheater als muzikaal leider en pianist. Paul is de 4e generatie stadsbeiaardier in zijn familie, en is sinds 2012 stadsbeiaardier van Breda. Hij is de 21e stadsbeiaardier, sinds 1526.

Een beiaardier is een professioneel musicus. Om beiaardier te worden, kun je naar het conservatorium. In Nederland is er via de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, de Nederlandse Beiaardschool. In België is er Koninklijke Beiaardschool Jef Denyn in Mechelen. De meeste beiaardiers zijn op het conservatorium eerst begonnen als pianist of organist, en daarna verder gespecialiseerd in het beiaardspel.

De beiaardklanken sluiten aan op wat er in de gemeenschap gebeurt. Ook zitten er traditionele kantjes aan. Het NAC-lied speelt de stadsbeiaardier traditiegetrouw op verzoek van kaasboer Jac Hennekamp, als ze hebben gewonnen. De laatste jaren speelt Paul het lied ook noodgedwongen regelmatig om NAC en alle fans een warm hart onder de riem te steken.

Het Bredase Volklied “De Paarse Heide” klinkt regelmatig van het carillon omdat het in 1929 is geschreven… ter gelegenheid van datzelfde carillon! De klokken zijn destijds geschonken door burgers en bedrijven in Breda. Ter gelegenheid van de feestelijke ingebruikname, is toen ons Bredase Volkslied geschreven. Een lied dat met name de oudere generatie Bredanaars nog mee kunnen zingen:

“Breda vooruit, de klokken luiden, Breda gij zijt, de Parel van het Zui-hui-den!”

De Grote Toren vormt een geheel met de Grote Kerk. Toch is de toren niet van de Protestante Kerk Nederland (PKN), maar van de gemeente, de stad dus. Daarom is de stadsbeiaardier ook niet in dienst van de kerk, maar heeft hij een stedelijke functie. Dat is al zo sinds de haan op de toren staat, 1509, en geformaliseerd ten tijde van Napoleon. In Vlaamse steden zie je vaker de kathedraal, en daarnaast een aparte stadstoren voor stedelijk gebruik, zoals bijvoorbeeld in Brugge. In Nederland hebben kerktorens van oudsher vaak beide functies ineen: voor de kerk én voor de stad. In Breda, van oorsprong een grensstad met een groot garnizoen en strategisch gelegen, was de toren voor de stedelijke en defensieve functies zeer belangrijk. Daarom is de toren vanaf haar bouw ook gebruikt door de overheid: als uitkijkpost, brandwacht én om de burgers te informeren middels klokkengeluid.